فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نقدی بر مقاله قرآن کریم و مهندسی اجتماعی
فیاض رستمی یکتاپیشرفت دنیای غرب در عرصههای مختلف، مرهون تلاشهای علمی‌اندیشمندان آن دیار در پایه ریزی و گسترش علوم مختلف بوده است. این واقعیت سبب شده است که از مدتها پیش در جهان سوم و از جمله جوامع اسلامی، گروهی از روشنفکران به دنبال استفاده از علوم غربی برای ایجاد پیشرفت در جامعه ی خو چکیده کاملپیشرفت دنیای غرب در عرصههای مختلف، مرهون تلاشهای علمی‌اندیشمندان آن دیار در پایه ریزی و گسترش علوم مختلف بوده است. این واقعیت سبب شده است که از مدتها پیش در جهان سوم و از جمله جوامع اسلامی، گروهی از روشنفکران به دنبال استفاده از علوم غربی برای ایجاد پیشرفت در جامعه ی خود باشند. حضور این علوم در جامعه ی ایران اثبات کرد که پذیرش بی چون و چرا و استفاده ی افسار گسیخته از این علوم نه تنها موجبات پیشرفت کشورمان را فراهم نمی‌کند بلکه به دلیل مغایرت مبانی این علوم با مبانی اسلامی، در دراز مدت تأثیرات سوء بیشماری در فرهنگ جامعه و ساختار نهادها و سازمانهای اجتماعی خواهد گذاشت و به تدریج جامعه را به سوی سکولاریزه شدن سوق خواهد داد. این مسأله باعث شد که پس از انقلاب اسلامی ایران، علی الخصوص در سالهای اخیر، به بومی‌سازی علوم غربی، توجه جدی شود. دانش «مهندسی اجتماعی» به عنوان دانشی برای مدیریت، اصلاح و پیشرفت هر چه بهتر جوامع، از دهه های قبل در دنیای غرب مورد استفاده قرار می‌گیرد. دکتر سلیمان خاکبان مدتی پیش با طرح ایده ی «مهندسی اجتماعی با گرایش قرآنی» درصدد بومی سازی این دانش برآمده اند. جدیترین اظهار نظر ایشان در این زمینه ارائه ی مقاله ای بوده است با عنوان «قرآن کریم و مهندسی اجتماعی». ولی به نظر می‌رسد آنچه در این مقاله آمده است دارای ابهاماتی است که بدون رفع آن ابهامات، این بومی‌سازی درست انجام نخواهد شد. این نوشتار به نقد و بررسی ابهامات آن مقاله پرداخته است تا در حد خود فرصتی فراهم آورد برای راه اندازی درست دانش مهندسی اجتماعی با گرایش قرآنی». پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - زمینه های حقوق تجارت الکترونیک در قرآن و سنت
پرویز باقریبهرهبرداری از فناوری‌های روز آمد در حوزه تجارت، به‌ویژه با استفاده از اینترنت سبب پیدایش نوع نوینی از داد و ستد تجاری گردیده‌است، که آن‌را «تجارت الکترونیک»Electronic Commerce) می‌نامند. در این مقاله تلاش می‌شود تا قانونی‌سازی حقوق تجارت الکترونیک در اسلام، با استفاده چکیده کاملبهرهبرداری از فناوری‌های روز آمد در حوزه تجارت، به‌ویژه با استفاده از اینترنت سبب پیدایش نوع نوینی از داد و ستد تجاری گردیده‌است، که آن‌را «تجارت الکترونیک»Electronic Commerce) می‌نامند. در این مقاله تلاش می‌شود تا قانونی‌سازی حقوق تجارت الکترونیک در اسلام، با استفاده‌از قرآن کریم و سنت، مورد مداقه قرار گیرد. اگر قانون‌مندی آن در حقوق اسلامی به‌اثبات برسد مسلمانان می‌توانند از این فناوری نوین و سودمند استفاده کنند. بسیاری از مسلمانان در این اندیشه‌اند که آیا قوانین این شیوه‌ی جدید تجارت در حقوق تجارت اسلامی قابل اعمال است. کم و کیف این موضوع و برخی مسائل مترتب بر آن، موضوع مقاله حاضر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - انسجام اجتماعی از منظر قرآن کریم
نصرالله نظرینوشتار پيش‌روي، با در نظر گرفتن این فرضیه كه زيست مطلوب اجتماعي انسان، مستلزم بايسته‌هايي نظير انسجام اجتماعي است؛ كوشش نموده تا انسجام اجتماعي را از ديدگاه قرآن كريم بررسی نمايد. بدین منظور در ابتدا، با معرفی الگوهای انسجام، نظیر تمایز و همانندی، به تبیین دیدگاه قرآن چکیده کاملنوشتار پيش‌روي، با در نظر گرفتن این فرضیه كه زيست مطلوب اجتماعي انسان، مستلزم بايسته‌هايي نظير انسجام اجتماعي است؛ كوشش نموده تا انسجام اجتماعي را از ديدگاه قرآن كريم بررسی نمايد. بدین منظور در ابتدا، با معرفی الگوهای انسجام، نظیر تمایز و همانندی، به تبیین دیدگاه قرآن کریم در این زمینه پرداخته و مؤلفه¬های تقسیم کار و نظام اعتقادی، ارزشی و هنجاری مشترک را بررسی نموده است؛ سپس در ادامه از «تقویت وابستگی عاطفی»، «جامعه پذیری» و «انجام مناسک دینی» به عنوان عوامل تقویت کنندۀ انسجام و نیز از عوامل دیگری نظیر «اختلال هنجاری، نمادی و توزیعی» به عنوان عوامل اختلال انسجام اجتماعی یاد نموده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - واکاوی مؤلفه‌های روايي داستان‌هاي قرآن کريم
علي اصغر حبيبييكي از کارآمدترين روش‌هاي جذب مخاطب جهت تأثيرگذاري بيان موضوع، پيام و درونمايه‌ی مدنظر در قالب داستان است. قرآن کريم به عنوان کتابي آسماني که براي عبرت‌دهي، ارائه راهکارهاي تربيتي، بيان آموزه‌هاي ديني، هدايت‌گري و... بر پيامبر خاتم(ص) نازل گرديده و بخش عمده آن به روايت چکیده کامليكي از کارآمدترين روش‌هاي جذب مخاطب جهت تأثيرگذاري بيان موضوع، پيام و درونمايه‌ی مدنظر در قالب داستان است. قرآن کريم به عنوان کتابي آسماني که براي عبرت‌دهي، ارائه راهکارهاي تربيتي، بيان آموزه‌هاي ديني، هدايت‌گري و... بر پيامبر خاتم(ص) نازل گرديده و بخش عمده آن به روايت سرگذشت واقعي ملت‌ها و اقوام و اشخاص اختصاص دارد، شيوه داستاني را نه بعنوان هدف، بلکه به عنوان ابزاري کارآمد در بيان آموزه‌هاي خود برگزيده است؛ در اين روند به علت آنکه هدف قرآن از داستان‌سرايي سرگرمي نیست، قرآن کریم با بهره‌مندي از عناصر روایی(مقدمه، گره‌افکني، بحران‌زايي، کشمکش، گفتگو، شخصيت‌پردازي و...) شيوه‌اي خاص و منحصر بفرد از بيان روايي با هدف عبرت‌دهي و هدايت‌گري اتخاذ کرده است. در اين مقاله با هدف واکاوی ابعاد گوناگون داستان‌های قرآنی و کنکاش در اهداف و شیوه‌های پردازش آن‌ها، با ذکر نمونه‌هايي به تحقيق در جوانب مختلف روایی(فني، موضوعي و معنايي) داستان‌های قرآن پرداخته شده و با مقايسه آن با اصول داستان‌سرايي، روش يگانه روايت‌گري قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت این نتیجه حاصل گردید که علی‌رغم تفاوت اساسی هدف داستان‌پردازی قرآن با آنچه در ادبیات داستانی مدنظر است، مؤلفه‌های روایت‌گری و عناصر داستانی در قرآن از پردازشی مطلوب و بافت و ساختاری هنرمندانه برخوردار است و روش ویژه‌ای را در روایت‌گری که منحصر به قرآن است ارائه می‌دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بینامتنی قرآنی در مقامات ناصیف یازجی
مرتضی قائمیيكي از رويکردهای مورد توجه در پژوهش های مربوط به ادبيات در دهه های اخير مطالعات بينامتنی است. بينامتني يادآور اين نكته است كه متون به نوعی همواره در تعامل با يکديگرند. يافتن اين روابط ما را به خوانشی نو از متون رهنمون می سازد. از جملة اين متون کتاب مجمع البحرين ناصيف يا چکیده کامليكي از رويکردهای مورد توجه در پژوهش های مربوط به ادبيات در دهه های اخير مطالعات بينامتنی است. بينامتني يادآور اين نكته است كه متون به نوعی همواره در تعامل با يکديگرند. يافتن اين روابط ما را به خوانشی نو از متون رهنمون می سازد. از جملة اين متون کتاب مجمع البحرين ناصيف يازجی نويسنده و شاعر معاصر است. این تحقیق به روش تحلیلی– توصیفی و با استقراء آیات کریمه قرآنی در مجمع البحرین انجام شده است. هدف از پژوهش، شناخت و معرفی چگونگی و اندازه تأثیر قرآن‌کریم بر لفظ و محتوای مقامات ناصیف است. ناصيف در مقامات خود رويکرد قابل توجّهی به قرآن دارد. اين امر وقتی بيشتر مورد توجه قرار می گيرد که بدانيم او يک مسيحی است. استفاده از مَثَل های رايج و مرسوم، اشاره به حوادث، داستان ها و اسامی شخصيت های قرآنی نيز که از آن به تلميح ياد می شوند، نوعی از بينامتنی مقامات ناصيف با قرآن است. با تحليل و بررسی عمليات بينامتنی در مقامات(متن حاضر) و قرآن(متن غايب) در می یابيم که اين تعامل هر چند بيشتر به صورت نفی متوازی و نفی جزيی است، اما نفی کلی نيز در آن کم نيست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی ارتباط انسان با طبیعت از منظر معادشناسی در قرآن کریم
محمدرضا بمانياندر چارچوب ديني، انسان نه تنها از طريق عناصر مادي، بلكه از طريق كلام و نهايتاً از طريق خداوند با عالم طبيعت پيوند دارد. قرآن كريم طبیعت و عناصر آن را به عنوان آيات الهي معرفي مي‌كند و از آن‌ها به عنوان ابزار و وسيلة شناخت اصول اساسي دین اسلام استفاده مي‌كند. مسأله معاد، چکیده کاملدر چارچوب ديني، انسان نه تنها از طريق عناصر مادي، بلكه از طريق كلام و نهايتاً از طريق خداوند با عالم طبيعت پيوند دارد. قرآن كريم طبیعت و عناصر آن را به عنوان آيات الهي معرفي مي‌كند و از آن‌ها به عنوان ابزار و وسيلة شناخت اصول اساسي دین اسلام استفاده مي‌كند. مسأله معاد، كه همان بازگشت به سوي حضرت حق است، عام و كلي بوده و يكي از سنن الهي است كه بر اصل كلي حاكم بر وجود مبتني است، آنچه در اصطلاح فلسفه نظام عالم و قانون اسباب خوانده مي‌شود در زبان دين سنّت الهي ناميده مي‌شود. پژوهش حاضر بر این نکته تأکید دارد که كليت معاد به صورت يك نظام الهي بر طبیعت حاكم است، طبیعت بستر حركت معادی انسان به سمت كمال معنوي و محيط آماده شدن براي حضور در محضر الهی است، از این رو براي نظام حاكم بر عالم هستي، سه ساحت مي‌توان قائل بود كه عبارتند از: نظام الهي، نظام طبيعت و نظام انساني؛ نظام طبيعت در طول نظام الهي قرار گرفته است و تقدير نظام انسانی نيز بايد قرار گرفتن در طول ارادة الهي باشد بر اين اساس پنج نظام حركت، تعادل، تضاد، تكامل و تكوين در مورد ارتباط انسان با طبیعت از منظر معادشناسی معرفی شده و مورد بررسي قرار گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بینامتنی اشعار عبدالوهاب البیاتی با قرآن کریم
طیبه سیفییکی از موضوعات مهم نقد ادبی معاصر عربی پدیده تناص یا بینامتنی است که در یک معنای عام به اندیشه انتقال معنی یا لفظ و یا هر دو، از یک متن به متنی دیگر، یا از یک اثر ادبی به اثر ادبی دیگری با اختلاف در مقصد و هدف اطلاق می شود. بینامتنی یکی از پدیده های زبانی شایع در آثار ش چکیده کاملیکی از موضوعات مهم نقد ادبی معاصر عربی پدیده تناص یا بینامتنی است که در یک معنای عام به اندیشه انتقال معنی یا لفظ و یا هر دو، از یک متن به متنی دیگر، یا از یک اثر ادبی به اثر ادبی دیگری با اختلاف در مقصد و هدف اطلاق می شود. بینامتنی یکی از پدیده های زبانی شایع در آثار شاعران معاصر عرب است. اشعار عبدالوهاب بیاتی شاعر نوپرداز معاصر نیز به این ویژگی متمایز و برجسته گشته است. او نه تنها اشکال و انواع گوناگون تناص را در اشعار خویش به کار گرفته، بلکه مصادر و منابع تناص نیز در اشعار او متنوع می باشند. این شاعر پرآوازه عرب، میراث دینی خویش را یکی از منابع و مصادر مهم بینامتنی در اشعار خود قرار داد. لذا از میان بینامتنی های موجود در شعر او، بینامتنی قرآنی بخش قابل توجهی را به خود اخصاص داد. بدین منظور بررسی ریشه تاریخی این پدیده نزد ناقدان غربی و عربی، تبیین و تشریح بینامتنی قرآنی در اشعار شاعر پرآوازه عراقی و بیان انواع مختلف الهامات وی از قرآن کریم از اهداف مقاله حاضر می باشد. بررسی اشعار بیاتی گواه این است که او گاه مضمون و مفهوم آیه یا آیاتی از قرآن کریم را منبع الهام خویش قرار می دهد. و در بعضی از اشعار خود مفردات و یا واژ ه های قرآن را به خدمت می‌گیرد. و گاه به حوادث و شخصیت‌های قرآنی اشاره می کند تا به اثر ادبی خویش صفت ماندگاری بخشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - رابطه قرآن با روایات
علی نصیریدر ترسيم رابطه قرآن کریم با روایات از نظر منبعیّت و حجّیّت چهار نگرش وجود دارد: 1. قرآن محوری؛ که بر اساس آن تنها منبع شناخت دین به قرآن انحصار می‌یابد. 2. سنت محوری؛ که به استناد آن برای شناخت دین تنها باید به سنت معصومین(ع) مراجعه کرد. 3. قرآن محوری و سنت مداری؛ که بر چکیده کاملدر ترسيم رابطه قرآن کریم با روایات از نظر منبعیّت و حجّیّت چهار نگرش وجود دارد: 1. قرآن محوری؛ که بر اساس آن تنها منبع شناخت دین به قرآن انحصار می‌یابد. 2. سنت محوری؛ که به استناد آن برای شناخت دین تنها باید به سنت معصومین(ع) مراجعه کرد. 3. قرآن محوری و سنت مداری؛ که بر اساس آن سنت در طول قرآن قرار می‌گیرد؛ 4. دوگانه محوری؛ که بر اساس آن سنت در عرض قرآن دارای جایگاه خواهد بود. فرقه قرآنیون جزو مدافعان دیدگاه نخست به شمار می‌روند. اخباریان در دسته سنت محوری قرار دارند و علامه طباطبایی و شاطبی را باید جزو مدافعان نظریه سوم دانست. دیدگاه مورد نظر نگارنده که در این مقاله دلایل آن را مورد بررسی قرار داده، دیدگاه چهارم است. بر اساس این دیدگاه سنت در حجّیّت و منبعیّت دارای استقلال می‌باشد. پرونده مقاله