لیست مقالات موضوع روش شناسی مطالعات میان رشته ای
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نقد و بررسی رویکرد تحقیق موضوعی در قرآن کریم
مصطفی حسینی گلکار محسن هاشمیروش«تحقیق موضوعی» در قرآن¬کریم، رویکردی جدید برای تدبر در قرآن است که در طی بیش از سه دهه گذشته توسط حلقه مطالعات قرآنی با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و تکامل یافته است و امروز با اقبال گسترده¬ای از سوی دانشجویان و محققان به ویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و میان¬رشت چکیده کاملروش«تحقیق موضوعی» در قرآن¬کریم، رویکردی جدید برای تدبر در قرآن است که در طی بیش از سه دهه گذشته توسط حلقه مطالعات قرآنی با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و تکامل یافته است و امروز با اقبال گسترده¬ای از سوی دانشجویان و محققان به ویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و میان¬رشته¬ای مواجه شده است. با این وجود، این رویکرد چالش¬های فراوان روش شناختی؛ دیدگاهی و آینده¬نگارانه¬ای را پیش روی خود دارد. در درجه اوّل، روش هنوز نواقص متعددی دارد؛ بیش از اندازه بر تداعی آزاد مبتنی شده و به منظور ارائه در قالب روش مطالعات قرآنی نیازمند تکامل است. در درجه دوّم موجب بروز التقاطات فراوانی در اندیشه محققان جوانی که از این روش استفاده می نمایند خواهد شد و در درجه سوّم به نظر می¬رسد شیوع این رویکرد منجر به پروتستانتیزم اسلامی گردد. در این مقاله ضمن بررسی اجمالی «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» به طرح مهم¬ترین مزایا و نواقص آن پرداخته شده است. در نهایت نتیجه گرفته شده است که تدبر در قرآن¬کریم را باید امری تشکیکی بدانیم و دارای مراتب و سطوحی که به صورت مسلّم از این منظر، تفسیر و تحقیق موضوعی نه اموری مستقل بلکه مرتبط خواهند بود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - روش شناسی تحقیق موضوعی در قرآن کریم: طراحی الگویی کاربردی برای پژوهش های میان رشتهای
سعید مسعودی پور مهدی سپهرییکی از خلأهای موجود در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی را می¬توان فقدان روش¬های تحقیق کاربردی دانست که از مبانی صحیحی برخوردار باشند. با توجه به این که یکی از منابع مهم نقل پژوهی در حوزه مطالعات میان رشته ای، قرآن کریم می باشد لذا لازم است، روش پژوهش برای تحقیقات موضوعی د چکیده کاملیکی از خلأهای موجود در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی را می¬توان فقدان روش¬های تحقیق کاربردی دانست که از مبانی صحیحی برخوردار باشند. با توجه به این که یکی از منابع مهم نقل پژوهی در حوزه مطالعات میان رشته ای، قرآن کریم می باشد لذا لازم است، روش پژوهش برای تحقیقات موضوعی در قرآن تبیین شود. بر این اساس در نوشتار حاضر تلاش شد تا روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم بر مبنای تفسیر قرآن به قرآن که به عنوان بهترین شیوه تفسیر قرآن کریم شناخته می شود برای این نیاز ارائه شود. در ابتدا به تبیین مبانی روش تحقیق پرداخته شد و بحث¬های مبنایی در خصوص تعریف دین، نسبت میان عقل و نقل به عنوان اجزای دین، نسبت میان کتاب و سنت به عنوان اجزای نقل، دامنه نقل، رابطه میان مسایل علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی متعارف و... ارائه شد. یکی از غفلت-هایی که در حوزه نقل پژوهی وجود دارد عدم برقراری تناسب میان دامنه معارف نقلی و مسایل مورد پژوهش است. این امر باعث می شود تا موضوعی که خارج از دامنه نقل قرار دارد بی جهت بر آن عرضه شود. در نهایت با بیان برخی از این نکات مهم در مواجهه با نقل، الگویی کاربردی که از هشت گام تشکیل می شود برای پژوهش موضوعی در قرآن کریم ارائه گردید. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی و رتبه بندی علوم و معارف در قرآن کریم
مهدی اسمعیلی صدرآبادی نجمه کاظمیهمزمان با نزول قرآن کریم، بنیانهای اولیه مباحث علوم قرآن استوار شد. لذا این دانش به فاصله اندکی پس از نزول قرآن پدید آمد و با شماری از صحابه و تابعان به بالندگی رسید از این رو آنچه امروز بهجا مانده سرمایه گرانسنگ در ادوار و عرصههای گوناگون محققان صدر اسلام است. برا چکیده کاملهمزمان با نزول قرآن کریم، بنیانهای اولیه مباحث علوم قرآن استوار شد. لذا این دانش به فاصله اندکی پس از نزول قرآن پدید آمد و با شماری از صحابه و تابعان به بالندگی رسید از این رو آنچه امروز بهجا مانده سرمایه گرانسنگ در ادوار و عرصههای گوناگون محققان صدر اسلام است. براین اساس، بازکاوی چگونگی این تعاریف نزد دانشمندان دارای اهمیت زیادی بوده است؛ چنانکه اندیشمندان در قرون گذشته بر اساس معیارهای خویش، تقسیم بندی خاصی از آن داشتند. براین اساس پژوهش تحلیلی-توصیفی حاضر درصدد است با توجه به دو معیار علوم درونی و بیرونی قرآنی به تبیین و رده بندی این موضوع مهم بپردازد. نتایج این نوشتار حاکی از اختصاص علوم فی القرآن به علوم درونی و علوم للقرآن به علوم بیرونی است که مقدمه شناخت و وصول به محتوای قرآن کریم است. لذا در سراسر این ردهبندی قرآن کریم موضوعیت تام دارد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - شناسایی و تحلیل خلأهاي موجود در پژوهشهای انجام شده در زمینه آموزش قرآن
در کشور ما، به اقتضای جایگاه خاص دین اسلام در فرهنگ مردم ایران و جایگاه ویژه قرآن در اعتقادات دینی، باید آموزش قرآن مورد توجه خاص همگان باشد تا شرایط لازم برای تحقق اهداف این درس فراهم آید. از این رو، درس قرآن، در بین دروس مختلف دورههای تحصیلی از اهمیت ویژهای برخ چکیده کاملدر کشور ما، به اقتضای جایگاه خاص دین اسلام در فرهنگ مردم ایران و جایگاه ویژه قرآن در اعتقادات دینی، باید آموزش قرآن مورد توجه خاص همگان باشد تا شرایط لازم برای تحقق اهداف این درس فراهم آید. از این رو، درس قرآن، در بین دروس مختلف دورههای تحصیلی از اهمیت ویژهای برخوردار است. شاید بر اساس همین اهمیت است که تحقیقات زیادی پیرامون برنامههای آموزش قرآن و وضعیت موجود آنها در مدارس کشور انجام شده است. پژوهش حاضر، بنا دارد تا با مروری بر پژوهشهای پیشین مرتبط با برنامههای آموزش قرآن در مقطع تحصیلی ابتدایی، خلأها و شکافهای موجود در این تحقیقات را شناسایی و تحلیل کند. به منظور تحقق این هدف، از روش مطالعات کتابخانهای استفاده شده است. بدین ترتیب، ابتدا مروری بر پژوهشهای انجام شده در زمینه آموزش قرآن در مقطع تحصیلی ابتدایی صورت گرفت. پس از مرور اولیه این تحقیقات، حیطههای کار شده و حیطههای کار نشده (خلأها) آنها در سه بعد اهداف آموزش قرآن، روش تحقیق و جامعه آماری این تحقیقات شناسایی و استخراج گردیدند. بر اساس یافتههای این پژوهش، به نظر میرسد در تحقیقات انجام شده، بیشتر بر روخوانی و روانخوانی به عنوان اهداف برنامههای آموزش قرآن در مدارس ابتدایی تأکید شده، و اهدافی مانند درک معنا و سبک زندگی در این تحقیقات کمتر مدنظر قرار گرفتهاند. بسیاری از تحقیقات پیشین با روشهای کمی انجام شده و تعداد کمی از این تحقیقات با استفاده از روشهای تحقیق کیفی و بخصوص روش آمیخته (کمی-کیفی) اجرا شدهاند. همچنین، نقش دانشآموزان و معلمان در تحقیقات پیشین بسیار پررنگتر از نقش والدین، متخصصان تعلیم و تربیت و متخصصان علوم قرآنی است و بیشتر تحقیقات پیشین مورد بررسی در تحقیق حاضر، در مقاطع تحصیلی ابتدایی انجام شدهاند، و مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم در این تحقیقات تا حد زیادی نادیده گرفته شدهاند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - شناسایی و تحلیل خلأهاي موجود در پژوهشهای انجام شده در زمینه آموزش قرآن
زهره جعفریفر زهرا نقی زادهدر کشور ما، به اقتضای جایگاه خاص دین اسلام در فرهنگ مردم ایران و جایگاه ویژه قرآن در اعتقادات دینی، باید آموزش قرآن مورد توجه خاص همگان باشد تا شرایط لازم برای تحقق اهداف این درس فراهم آید. از این رو، درس قرآن، در بین دروس مختلف دورههای تحصیلی از اهمیت ویژهای برخ چکیده کاملدر کشور ما، به اقتضای جایگاه خاص دین اسلام در فرهنگ مردم ایران و جایگاه ویژه قرآن در اعتقادات دینی، باید آموزش قرآن مورد توجه خاص همگان باشد تا شرایط لازم برای تحقق اهداف این درس فراهم آید. از این رو، درس قرآن، در بین دروس مختلف دورههای تحصیلی از اهمیت ویژهای برخوردار است. شاید بر اساس همین اهمیت است که تحقیقات زیادی پیرامون برنامههای آموزش قرآن و وضعیت موجود آنها در مدارس کشور انجام شده است. پژوهش حاضر، بنا دارد تا با مروری بر پژوهشهای پیشین مرتبط با برنامههای آموزش قرآن در مقطع تحصیلی ابتدایی، خلأها و شکافهای موجود در این تحقیقات را شناسایی و تحلیل کند. به منظور تحقق این هدف، از روش مطالعات کتابخانهای استفاده شده است. بدین ترتیب، ابتدا مروری بر پژوهشهای انجام شده در زمینه آموزش قرآن در مقطع تحصیلی ابتدایی صورت گرفت. پس از مرور اولیه این تحقیقات، حیطههای کار شده و حیطههای کار نشده (خلأها) آنها در سه بعد اهداف آموزش قرآن، روش تحقیق و جامعه آماری این تحقیقات شناسایی و استخراج گردیدند. بر اساس یافتههای این پژوهش، به نظر میرسد در تحقیقات انجام شده، بیشتر بر روخوانی و روانخوانی به عنوان اهداف برنامههای آموزش قرآن در مدارس ابتدایی تأکید شده، و اهدافی مانند درک معنا و سبک زندگی در این تحقیقات کمتر مدنظر قرار گرفتهاند. بسیاری از تحقیقات پیشین با روشهای کمی انجام شده و تعداد کمی از این تحقیقات با استفاده از روشهای تحقیق کیفی و بخصوص روش آمیخته (کمی-کیفی) اجرا شدهاند. همچنین، نقش دانشآموزان و معلمان در تحقیقات پیشین بسیار پررنگتر از نقش والدین، متخصصان تعلیم و تربیت و متخصصان علوم قرآنی است و بیشتر تحقیقات پیشین مورد بررسی در تحقیق حاضر، در مقاطع تحصیلی ابتدایی انجام شدهاند، و مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم در این تحقیقات تا حد زیادی نادیده گرفته شدهاند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - منبعشناسی مطالعات میانرشتهای قرآن و سلامت
مهدی اسمعیلی صدرآبادی محسن رفیع خواه آسیه استادی زهرا نقی زاده مهدی گنجورتوجه به گستردگی علوم و ارتباط میان آنها موجب شده است تا در کنار تخصصگرایی، لزوم توجه به مباحث میانرشتهای بیش از پیش احساس شود. در همین راستا هدف این تحقیق تهیه فهرستی از منابع موجودمیانرشتهای در حوزه قرآن و سلامت بود تا علاوه بر حرکت در مسیر میانرشتهای، زمینهای چکیده کاملتوجه به گستردگی علوم و ارتباط میان آنها موجب شده است تا در کنار تخصصگرایی، لزوم توجه به مباحث میانرشتهای بیش از پیش احساس شود. در همین راستا هدف این تحقیق تهیه فهرستی از منابع موجودمیانرشتهای در حوزه قرآن و سلامت بود تا علاوه بر حرکت در مسیر میانرشتهای، زمینهای فراهم شود تا پژوهشگران علاقهمند به این حوزه بتوانند آثار و منابع مورد نیاز خود را به سهولت تهیه کرده و در انجام پژوهش از اتلاف وقت بپرهیزند. از همین روی با بررسی کتب و پایگاههای معتبر اینترنتی داخلی و خارجی از جمله «noormags»، «SID» ،«magiran»، «science direct»، «proQuest»، «Amazon» و ... به تهیه فهرستی از کتب، مقالات، همایشها و ... به زبانهای فارسی و غیرفارسی اقدام شد. امید است نتایج این پژوهش کارامد بوده و زمینه استفاده علاقهمندان را فراهم کند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - واکاوی مبانی مرجعیت قرآن در نقد حدیث بر پایه سیره معصومان (ع)
احمد جمالی محمد کاظم رحمان ستایشمهمترین معیار مورد توصیه معصومان (ع) جهت احراز اطمینان صدوریِ احادیث، نقد قرآنمحور حدیث یا عرضه حدیث بر قرآن است. این تحقیق، با روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از وضعیتسنجی جایگاه نقد قرآنمحور حدیث، مهمترین ریشههای عدم محوریت یا کاربست اندک قرآن در نقد حدیث و استقبال اندک چکیده کاملمهمترین معیار مورد توصیه معصومان (ع) جهت احراز اطمینان صدوریِ احادیث، نقد قرآنمحور حدیث یا عرضه حدیث بر قرآن است. این تحقیق، با روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از وضعیتسنجی جایگاه نقد قرآنمحور حدیث، مهمترین ریشههای عدم محوریت یا کاربست اندک قرآن در نقد حدیث و استقبال اندک از آن را، «بهانهجویی و توجیهتراشی برای عدم پذیرش اصالت این سنجه»، «اعتقاد به عدالت صحابه از سوی عدهای از مسلمانان و به تبع آن صحیحانگاری روایات موجود در برخی منابع حدیثی»، «تلقی ناصحیح از جایگاه استقلالی حدیث در کنار قرآن»، «برداشت اشتباه از جایگاه حدیث منسوب و سنت قطعی» و «هراس از تزلزل اعتبار برخی روایات موجود در منابع حدیثی» برمیشمارد. همچنین در خصوص مبانی مرجعیت قرآن در نقد حدیث، برپایه نمونههای عرضه احادیث بر قرآن توسط ائمه (ع) به این یافتهها منتج شده که غالب مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته پیرامون نقد قرآنمحور حدیث، فارغ از نگاه حدیثی و بر مبنای دیدگاه شخصی و محوریت مبانی سایر علوم انجام شده است. همچنین بر پایه شواهد و مستندات حدیثی، شمولیت معیار عرضه، تخصیص میخورد و مدلول قرآن در فرایند عرضه، مدلی مرکب از حداقل یکی از نص، ظاهر، اصول و گفتمان قرآن است و نقد سندی و محتواییِ حدیث، ظرفیتی برای وثوق به صدور است و ضرورتی در انکار یا پذیرش یا تقدم و تأخر این دو نسبت به هم نیست. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - منبعشناسی مطالعات میانرشتهای قرآن و حقوق
حمید مغربی سید مجید نبوی الهام سیفیبا توجه به افزایش سطح تحقیقات علمی، شناخت جامع از منابع علمی برای محققین بسیار دشوار است، تا کنون اطلاعات کاملی از منابع علمی ارائه نشده است و گاهی پژوهشگران حوزه قرآن و حقوق که در زمینهی قرآن و حقوق پژوهش میکنند، در تحقیقات خود در تنگنای شناخت منابع قرار میگیرند. ر چکیده کاملبا توجه به افزایش سطح تحقیقات علمی، شناخت جامع از منابع علمی برای محققین بسیار دشوار است، تا کنون اطلاعات کاملی از منابع علمی ارائه نشده است و گاهی پژوهشگران حوزه قرآن و حقوق که در زمینهی قرآن و حقوق پژوهش میکنند، در تحقیقات خود در تنگنای شناخت منابع قرار میگیرند. رویکرد این پژوهش کتابخانهای بوده و به معرفی منابع میانرشتهای قرآن و حقوق میپردازد. اهداف این پژوهش در مرحله اول، معرفی منابع چاپ شده در حوزه قرآن و حقوق است که به دنبال آن، موجب تدوین نگارشهای جدید و کامل در زمینه قرآن و حقوق از سوی پژوهشگران میشود. این امر سبب شناخت منابع و موضوعات کارشده و یافتن خلأهای پژوهشی میشود که زمینه ساز برنامهریزی برای جبران نقایص و رفع این خلأها است. همچنین یک پیشنهاد پژوهشی با عنوان کتابشناسی توصیفی قرآن و حقوق در پایان مقاله ارائه شدهاست که تحقق آن از دیگر اهداف این نگارش است. در مرحله دوم هدف و مسئله پژوهش این بود که چه تعداد نگارش دربارهی موضوع مورد نظر وجود دارد؟ در طی این نگارش 428 منبع (277 منبع فارسی و 151 منبع عربی) دربارهی قرآن و حقوق معرفی شد. بدون شک شناخت منابع سببِ پرهیز از انجام تحقیقهای تکراری و موازی و غنیتر شدن تحقیقها و تألیفهای آینده میشود. جزييات مقاله