جامعه پردازی مبتنی بر قسط و عدل؛ برداشتی از المیزان
محورهای موضوعی : قرآن و مدیریتمحمد صادق تراب زاده جهرمی 1 * , سید مجتبی امامی 2 , محمد حسین الهی زاده 3
1 - دانشگاه امام صادق علیه السلام
2 - دانشگاه امام صادق علیه السلام
3 - حوزه و علوم اسلامی رضوی
کلید واژه: جامعه پردازی, عدالت اجتماعی, معنویت, قوام, قرابت,
چکیده مقاله :
عدالت اجتماعی، مبنای اساسی جامعه پردازی در اندیشه دینی است. اما نرم‌افزار ساخت جامعه در پرتوی عدالت اجتماعی چیست؟ شناخت این نرم‌افزار، بدون دستیابی به مفهوم شناسی دقیق قرآنی از عدالت اجتماعی، میسر نیست. به همین دلیل است که پژوهش‌های اسلامی در عرصه عدالت اجتماعی، اغلب به تحمیل معنای ارتکازی یا ناقص پژوهندگان از عدل و قسط بر نظریه ورزی‌ها دچار شده است و اصل و فرع، مشتبه گشته است. در پژوهش حاضر، ابتدا بر اساس روش تحقیق موضوعی، به مفهوم شناسی عدل و قسط و نسبت بین این دو می‌پردازیم. سپس در پرتوی این مفهوم شناسی، با رجوع به تفسیر المیزان، تلاش شده است تا نرم‌افزار جامعه پردازی مبتنی بر قسط و عدل تدوین گردد. بر این اساس، جامعه پردازی، از مسیر قوام دین محقق می‌شود که خود، در پرتو سه مؤلفه کلیدی قدرت، ثروت و پیوندهای اجتماعی عمل می‌کند. پیوندهای اجتماعی، بنیادین‌ترین لایه جامعه پردازی است که روابط اقتصادی در خدمت تقویت این پیوندها و انسجام اجتماعی تعریف می‌شوند. نظام سیاسی و نهاد قدرت نیز به‌عنوان تنظیم‌گر روابط اجتماعی-اقتصادی، خود نیازمند تقویمی درونی مبتنی بر طاعت است. همچنین مؤلفه معنویت به‌عنوان مؤلفه چهارم، به‌مثابه روحی بر کالبد جامعه پردازی، عدالت اجتماعی را در خدمت توحید قرار می‌دهد. مبنای این نرم‌افزار جامعه پردازی عبارت است از: طبیعت و فطرت انسانی، غایت کمالی انسانی، اقتضائات حیات اجتماعی.
Social justice is the basic basis of creation of society in religious thought. But what is society building software in the light of social justice? Understanding this software is not possible without achieving a precise Qur'anic concept of social justice. This is why Islamic researches in the field of social justice has been often imposed by the preliminary or incomplete meaning of scholars of Adl and Qist in theory buildings, and the principle and sub-principle have become obscure. In this article, first, based on the thematic research method, we deal with the conceptology of Adl and Qist, and the relationship between the two. Then, in the light of this conceptology, with reference to Al-Mizan interpretation, an attempt has been made to develop a society building software based on Qist and Adl. Accordingly, society building is achieved through the consolidation of religion, which itself operates in the light of the three key components of power, wealth, and social ties. Social ties are the most fundamental layer of society building that economic relations are defined in the service of strengthening these ties and social cohesion. The political system and the institution of power, as the regulator of socio-economic relations, themselves need an internal consolidation based on obedience. Also, the component of spirituality as the fourth component, as a spirit on the body of society building, puts social justice in the service of monotheism.
1. قرآن کریم#
2. اردبیلی، سید عبدالغنی (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی رحمه‌الله علیه. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه‌الله علیه.#
3. خامه گر، محمد (1386)، ساختار هندسی سوره‌های قرآن؛ پیش درآمدی بر روش‌های نوین ترجمه و تفسیر قرآن کریم. قم: سازمان تبلیغات اسلامی. #
4. ربانی، محمد حسن (1379). ترادف در واژه‌های قرآن. پژوهش‌های قرآنی، شماره 23 و 24، 254- 269.#
5. ربیع نتاج، سید علی اکبر (1384). اشتراک لفظی در قرآن. مجله دانشکده علوم انسانی، شماره 10، 169-188.#
6. روحی، محمد و فیاض بخش، محمد تقی (1392). تفسیر واژگان قرآن کریم برگرفته از تفاسیر مجمع البیان و المیزان. تهران: فردافر. #
7. طباطبایی، محمد حسین (بی‌تا). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه محمد جواد حجتی کرمانی و محمد علی گرامی قمی، ج5، قم: بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا.#
8. طباطبایی، محمد حسین (بی‌تا). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه محمد رضا صالحی کرمانی و سید محمد خامنه، ج4، قم: بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجا. #
9. طباطبایی، محمد حسین و موسوی همدانی، سید محمد باقر (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. #
10. قائمی نیا، علیرضا (1389). بیولوژی نص؛ نشانه‌شناسی و تفسیر قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.#
11. قائمی نیا، علیرضا (1390). معناشناسی شناختی قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. #
12. قرشی، سید علی اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه. #
13. لسانی فشارکی، محمد علی و مرادی زنجانی، حسین (1391). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.#
14. نکونام، جعفر (1384). ترادف در قرآن کریم. پژوهش دینی، شماره 12، 83-100.#
15. الهی زاده، محمد حسین (1393). درسنامه تدبر موضوعی قرآن؛ مبادی، مبانی، روش و نمونه. مشهد: نشر موسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.#
16. راغب اصفهانى، حسين بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار القلم. #
17. زبیدی، مرتضی (1404ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.#
18. طباطبایی، محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم.#
19. كلينى، محمد بن يعقوب (1429ق). الكافي. قم: دار الحدیث.#
20. مصطفوی، حسن (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیه.#
21. يمنى، عبد الباقى بن عبد المجيد (1425ق). الترجمان عن غریب القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.#