بررسي شاخصه هاي فرهنگ اسلامي جهت تامين سلامت فردي و اجتماعي از منظر قرآن كريم
محورهای موضوعی :اصغر طهماسبی بلداجی 1 * , لیلا قنبری 2
1 - دانشگاه اراک
2 - دانشگاه پیام نور
کلید واژه: : قرآن کریم, فرهنگ اسلامي, شاخصه هاي فردي, شاخصه هاي اجتماعي, سلامت,
چکیده مقاله :
فرهنگ اسلامی مجموعه ای از باورها، ارزش ها، باید ها و نباید هایی است كه از دو منبع قرآن و عترت سرچشمه می گيرد. اصول كلي و شاخصه هاي فرهنگ اسلامي عموما در آيات قرآن بيان شده است و جزئيات آن توسط معصومين(ع) تبيين گرديده است. فرهنگ اسلامي با محوريت اصل الهي بودن مبتني بر بايد ها و نبايد هاي قرآنكريم و آموزه هاي معصومين(ع) به تمام جوانب زندگي سمت و سو مي دهد كه غايت آن تعالي فردي و اجتماعي جامعه است. از منظر قرآن كريم شاخصه هاي فردي فرهنگ اسلامي در رويكرد هاي عملي و رفتاري ضمن تقويت ايمان، به زندگي فردي و اجتماعي سمت و سو مي دهند به گونه اي كه ضمن تأمين سلامت معنوي در بعد فردي، سلامت اجتماعي را نيز تحث تاثير خود قرار مي دهند. شاخصه هاي اجتماعي فرهنگ اسلامي حلقه اتصال فرد و اجتماع مي باشند كه با نهادينه سازي شاخصه هاي فرهنگي قرآن، پويايي و آرامش اجتماعي جامعه فراهم مي شود. جستار پيش رو ضمن تبيين مفهوم فرهنگ اسلامي، با رويكردي توصيفي- تحليلي، شاخصه هاي آن را در ابعاد فردي و اجتماعي مورد بررسي قرار داده است؛ نتيجه این که: فرهنگ اسلامي با محوريت مبناي مهم الهي بودن، به تمام جوانب زندگي فردي و اجتماعي در تمامي حيطه ها سمت و سو مي دهد و با ارائه رويكرد ها و مولفه هاي خاص؛ كمال و سعادت فرد و جامعه را فراهم مي كند كه غايت اين امر سلامت فردي و اجتماعي است.
The Islamic culture is a set of beliefs, values, and commandments on what should or shouldn’t be done that have their roots in the Quran and Etrat (narrations from the Infallibles). The general principles and criteria of the Islamic culture have been mostly presented in the Quran and their details have been clarified by the Infallibles (AS). The Islamic culture, which revolves around the principle of being divine and is based on the Quran’s commandments and the teachings of the Infallibles (AS), determines the direction of all aspects of life, whose ultimate objective is personal and social elevation. In view of the Quran, the personal criteria of the Islamic culture in practical and behavioral approaches define the direction of personal and social life so that they not only provide spiritual health at the personal level, but also affect social health. The social criteria of the Islamic culture are the link between the individual and the society, and social peace is obtained through institutionalization of the criteria of the Quranic culture. This paper has sought to define the concept of Islamic culture and investigate its criteria through a descriptive-analytical method. It has concluded that the Islamic culture, revolving around the important basis of being divine, defines the direction of all aspects in personal and social life and, by presenting special approaches and factors, paves the ground for the salvation of the individual and society, whose outcome is personal and social health.
قرآن کریم#
ابن منظور، محمد بن مكرم. (1970)، لسان العرب، بيروت : دار لسان العرب.#
امینی ، محمد. (1388). آشنایی با اسرا ر و مناسک حج ، قم: نشر فقاهت.#
پورترکمانی ، احمد (بی تا)، نماز خوبان ، قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی مشهور.#
جوادی آملی ، عبدالله. (1388)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم: مرکز نشر اسراء ، چاپ دوم.#
حرّانی ، محمّد بن شعبه . (1402). تحف العقول ، تهران : انتشارات اسلامیة.#
حر ّعاملي ، شيخ محمّد حسن. (1383). وسائل الشيعة ، تهران : مكتبه الاسلامية.#
حسینی فیروز آبادی، سید مرتضی. (1402). فضائل الخمسه من الصحاح الستّه، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.#
خرمشاهی، بهاء الدین. (1377). دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران : انتشارات سمت.#
دهخدا، علي اكبر. (1373). لغت نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.#
رفيع، جلال. (1373). فرهنگ مهاجم، فرهنگ مولد، تهران: انتشارات اطلاعات.#
روح الاميني، محمود. (1374). مباني انسان شناسي، تهران: انتشارات عطار.#
زبيدي، سيد محمد مرتضي. (1406). تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت: داراحياء التراث العربي.#
سبحاني، جعفر. (1389). منشور عقايد اماميه، قم: موسسه امام صادق(علیه السلام)، چاپ ششم.#
سیدرضی.(1385). نهج البلاغه، ترجمه محمّد دشتی، قم : انتشارات الهادی، چاپ بیست و نهم.#
صادقی اردستانی، احمد. (1374). جلوه ¬های نماز در قرآن و حدیث، تهران : نشر مطهر.#
طباطبايي ، محمد حسين (بي¬تا)، روابط اجتماعي در اسلام ، تهران: انتشارات آزادي.#
عليزاده، حسين و همكاران. (1384). دولت و فرهنگ ديني بر اساس ديدگاه مقام معظم رهبري، تهران: انتشارات عرش پژوه.#
عميد، حسن. (1388). فرهنگ اميد، تهران: نشر فرهنگ انديشمندان.#
قرشى، سيد على اكبر. (1377). احسن الحديث، تهران: بنياد بعثت.#
قمی، شیخ عباس. (1355). سفینة البحار، بیروت: دار المرتضی.#
كليني، محمدبن¬يعقوب. (1388). اصول كافي، تهران: دارالكتب الاسلامية.#
كمالی دزفولي، علي(1370ش)، قرآن و جامعه سازي، قم: انتشارات اسوه.#
كوئن، بروس. (1375). مباني جامعه شناسي، ترجمه غلام عباس توسلي و رضا فاضل، تهران: انتشارات سمت، چاپ ششم.#
گيدنز، آنتوني. (1383). جامعه شناسي، ترجمه منوچهر صبوري، تهران: انتشارات نشر ني، چاپ سيزدهم.#
مالونی و همکاران. (2000). اسلام و بهداشت روان، تهران: بی نا.#
متّقي هندي، علاء الدين. (1409).كنز العمّال، بيروت: مؤسسه الرسالة.#
مجلسي، محمد باقر. (1362). بحار الانوار، تهران: انتشارات دارالكتب الاسلاميه.#
معين، محمد. (1371). فرهنگ فارسي، تهران: انتشارت اميركبير، چاپ هشتم.#
مكارم شيرازي ، ناصر. (1372). تفسير نمونه، تهران: انتشارات دارالكتب الاسلامية، چاپ سي ام.#
نجفى خمينى، محمد جواد. (1398). تفسير آسان، تهران: انتشارات اسلاميه.#
وثوقي، منصور، نيك خلق، علي اكبر. (1386). مباني جامعه شناسي، تهران: انتشارات خردمند، چاپ سيزدهم.#
هاشم زاده هریسی، هاشم. (1386). فرهنگ قرآن، تهران: انتشارات پیام آزادی.#
مقالات:
زاهد، سيد سعيد. (1387). «امر به معروف و نهي از منكر با تاكيد بر حقوق شهروندي»، مجموعه مقالات، ستاد امر به معروف و نهي از منكر شيراز.#
زاهد، سيدسعيد. (1390). «مقايسه پرستش فردي و اجتماعي»، دو فصلنامه پژوهشنامه مطالعات تطبيقي فرهنگ اسلام و ايران، س1، ش1.#
سادات بیطرفان، فاطمه، صدیقى ارفعى، فریبرز. (1393). «سلامت معنوى از منظر قرآن و صحیفه سجادیه»، مجله معرفت سال بیست و سوم، شماره 205.#
سادوک، بنیامین. (1376). «بهداشت روان، فصلنامه اندیشه و رفتار»، ترجمه نصرت الله پور افکاری، شماره 10-9.#
شریعتی، سید صدر الدین. (1392). درآمدی بر سبک زندگی اسلامی در آیات و روایات، مجله فرهنگ مشاوره و روان درمانی، سال چهارم شماره 13.#
طهماسبي بلداجي، اصغر. (1391). «برنامه هاي قرآن در سبك و سياق زندگي اجتماعي»، فصلنامه قرآني كوثر، شماره 45.#
طهماسبي بلداجي، اصغر. (1391). «تأثيرات قرآن در زندگي فردي»، فصلنامه كوثر، شماره43.#
طهماسبي بلداجي، اصغر. (1391). «جايگاه حج در بهسازي تمدن اسلامي»، فصلنامه قرآني كوثر، شماره 44.#
طهماسبي بلداجي، اصغر، قنبري، ليلا. (1393). «نگاهي قرآني به نقش نماز در سبك زندگي اسلامي»، فصلنامه قرآني كوثر، شماره 50. #
عنان پور خیرآبادی، مجید. (1391). «بررسی مبانی و شاخصه های سبک زندگی اسلامی در قرآنکریم»، مجله اسلام و علوم اجتماعی سال چهارم، شماره8.#
لسانی فشارکی، محمد علی، آل رسول، سوسن، فریدونی، زهره. (1389). «نقش گیاهان در تغذیه و سلامت انسان از دیدگاه قرآن»، مجله کوثر ، شماره 34.#
نور محمدی، محمّد رضا، مردان پور، الهام، راستی، مریم. (1390). «قرآن و راهکار های معنوی جهت تامین بهداشت روانی انسان ها»، فصلنامه علمی پژوهشی کتاب قیّم، سال اول، شماره دوم.#